Το λυκαυγές της ελληνικής ιστορίας τοποθετείται χρονικά στην εποχή του χαλκού και είναι άμεσα συνδεμένο με το πρόβλημα της καταγωγής των Ελλήνων.

Η έναρξη της ελληνικής ιστορίας ανάγεται, παραδοσιακά, στην κατά κύματα κάθοδο από βορά και εγκατάσταση στον γεωγραφικό χώρο της Ελλάδας, τριών συγγενικών αλλά διακεκριμένων, ήδη πριν την εγκατάστασή τους, εθνολογικά και γλωσσολογικά ελληνικών ομάδων ή φύλων. Τα φύλα αυτά, που έδρασαν ιστορικά ανταγωνιστικά μεταξύ τους, είναι κατά σειρά καθόδου οι Αιολείς, οι Αχαιοί/Ίωνες και οι Δωριείς. Η άποψη αυτή, που έχει αποτυπωθεί στον αρχαιοελληνικό μύθο του Έλληνα έχει τις ρίζες της στα αρχαϊκά χρόνια και ήταν κοινής αποδοχής στην Ελλάδα, από τον 5ο αιώνα π.Χ.

Η διατύπωση τον προηγούμενο αιώνα της ινδοευρωπαϊκής θεωρίας, που βασίστηκε σε γλωσσολογικά κριτήρια, και η επικράτησή της, εδραίωσε την πεποίθηση της από βορά καθόδου προς τον γεωγραφικό ελληνικό χώρο, ελληνικών φύλων ινδοευρωπαϊκής προέλευσης, τα οποία κατάκτησαν με τα όπλα τους τα γηγενή, ειρηνικά κατά βάση, προελληνικά φύλα που βρήκαν στον χώρο αυτό (Πελασγοί, Άβαντες, Κάρες και Λέλεγες) και τα οποία είχαν ήδη αναπτύξει τον αιγαιοπελαγίτικο και μινωικό πολιτισμό.

Η κάθοδος των πρώτων ελληνικών φύλων έγινε στην πρώιμη εποχή του χαλκού περίπου από το 2000/1800 π.Χ. και μέχρι το 1600 π.Χ. Με την επίδραση και την αφομοίωση των πολιτισμικών και πολιτιστικών επιτευγμάτων των προελληνικών φύλων του ελληνικού χώρου, αναπτύχθηκε και άνθησε ο μυκηναϊκός πολιτισμός (περίπου 1600-1100 π.Χ.), ο οποίος έφτασε στην μέγιστη ακμή του, με την κατάκτηση της Κρήτης (περίπου 1400 π.Χ.) και την πολιτική κατάλυση του μινωικού πολιτισμού και την δεκαετή πολιορκία και κατάκτηση της Τροίας (περίπου 1200 π.Χ.). Εκατό χρόνια αργότερα, παρακμασμένος και εξασθενημένος από τις μακρινές (για την συγκεκριμένη εποχή) αυτές εκστρατείες, καταλύεται από την κάθοδο προς νότο και την επικράτηση με τα όπλα του τελευταίου ελληνικού φύλου των Δωριέων, που εγκαινιάζουν την εποχή του σιδήρου για τον ελληνικό χώρο. Η πολιτιστική αναστάτωση και η κατάλυση των παραδοσιακών θεσμών από τους εισβολείς Δωριείς, βυθίζουν την Ελλάδα σε πολιτιστική παρακμή στους λεγόμενους σκοτεινούς αιώνες (περίπου 1100-800 π.Χ.).